Uitleg over de quilt die wordt gebruikt bij de onthullingen van de struikelstenen

Onze quilt die we gebruiken bij onthullingen van de struikelstenen is, in 2019, voor ons gemaakt door Esther Smit - Denneboom. Zij heeft hem de titel  Jizkor Gimel gegeven. De betekenis hiervan en de betekenis van de symbolen legt ze hieronder in eigen woorden uit:

 

DE STERREN
Op de quilt heb ik een heel aantal verschillende davidssterren geplaatst. Deze sterren, in verschillende kleuren, formaten en materialen staan voor alle omgekomen Joodse medemensen, die allemaal hun eigen kleur en verschijning hadden. De kleuren zijn warme levendige kleuren, maar paars en zwart zijn ook kleuren van rouw. De sterren trekken en spoor over de quilt, het is het spoor dat de slachtoffers van de Holocaust nalaten in onze levens. Het met goudgeel geborduurde zwarte fluweel is een rijke stof, die op die manier ook vaak in de parochet, het gordijn dat voor de ark in de synagoge hangt, wordt gebruikt. Zo is er verbinding met de synagoge en de rituele gebruiksvoorwerpen daar

De quilt, die de titel Jizkor Gimel heeft meegekregen

Eigen foto

SYMBOLEN VAN HOOGEVEEN

Op deze quilt heb ik op verzoek van de stichting ook een aantal symbolen van Hoogeveen verwerkt, zodat er ook recht gedaan wordt aan de niet-Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
De trommel staat voor de tamboer, die verbonden is met de geschiedenis van Hoogeveen. Hij trommelt de mensen op, zoals wij dat tegenwoordig nog doen om te herdenken.

 

Het tweede symbool dat ik heb aangebracht is het turfgereedschap. Voor Hoogeveen was turf een belangrijke bron van inkomsten. Een stikijzer (of stikker) waarmee de turf werd gestoken tot een bank en een oplegger, waarmee de turf uit de turfbank gestoken werd, staan nu op de quilt. Het symboliseert de noeste arbeid van de Hoogeveners en ook het harde werken voor de goede zaak dat de verzetsmensen in de oorlog ondergronds deden.

 

Het derde symbool vormen de bijen die op een volle honingraat rondkruipen.
Zoals in het wapen van Hoogeveen tot uitdrukking komt was honing een belangrijke bron van inkomsten in deze streken. Honing speelt ook in de joodse traditie een rol, het staat voor het zoete, het goede. Bij het Joodse Nieuwjaar worden appeltjes met honing uitgedeeld. Daarmee wenst men elkaar een goed en zoet jaar. Maar Joods Nieuwjaar, Rosj Hasjana is meer dan elkaar het goede wensen, het is binnen de Joodse feestdagen ook een heel belangrijk moment voor het herdenken van gestorvenen. En dat doen we met deze quilt ook.

DE TEKST RONDOM
De tekst rondom de quilt is de tekst die op de standaard van het gedenkmonument op de begraafplaats in Hoogeveen is aangebracht. Het is een vers uit de Profeten in de Tenach, Jesaja 9: vers 11.

Over hen die wonen in het land van de schaduw van de dood straalt een licht.
Zo is er een verbinding met de bestaande monumenten hier in de stad.

 

JIZKOR
Bovenaan de quilt staat in het Hebreeuws geschreven het woord JIZKOR. Dit betekent: ‘In herinnering’. Er zijn verschillende manieren/spellingen om deze gedachte in het Hebreeuws weer te geven. Ook Daniel Liebeskind heeft bij zijn ontwerp van het beoogde Holocaust Namenmonument in Amsterdam gebruik gemaakt van deze term.
Jizkor vormt ook de titel van deze quilt, en dat staat vermeld op een klein label op de achterzijde: Jizkor Gimel. Gimel is de derde letter van het Hebreeuwse alfabet, die ook staat voor het getal 3. Het is voor mij immers de derde quilt die ik voor dit doel maak.


Ik ben blij dat ik de quilt heb mogen overdragen aan het bestuur van de Stichting Hoogeveense Herdenkingsstenen. Voor mij persoonlijk is het maken van deze quilts vooral belangrijk omdat ik daarmee kan bijdragen aan het in herinnering houden van allen die door de Holocaust en door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Zeker in de huidige tijd, waarin antisemitisme, maar ook moslimhaat en onverdraaglijkheid naar andere culturen toenemen is het heel belangrijk dat we steeds weer nieuwe generaties laten zien wat nooit meer mag gebeuren.


Al kijkt van alle voorbijgangers per dag maar één persoon met meer aandacht naar de Stolpersteinen, dan heeft toch één mens weer een gedachte gewijd aan die persoon en alles wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd.

 

En dat is belangrijk!


Ik wens de stichting heel veel succes bij dit mooie werk en veel plezier van de quilt.

 

Esther Smit - Denneboom